Nova Stilo: 4. The Plural

In Esperanto, substantives and adjectives agree on number and case. “Oni ŝatas grandajn bluajn ĉielojn” - “One likes big blue skies.” This allows moving adjectives from their substantives for poetic effect and makes it easier to see which substantive an adjective belongs to. The downside (as in the sentence above) is a series of words with similar (or identical) endings.

Worse than just a sound issue, though, Esperanto borrows this feature from languages that share it, like German and Russian. Other languages do not have concordance between substantive and adjective. The probably most notable one of these is English, in which adjectives do not inflect at all. Where Esperanto says, “la bela granda kato” and “la belaj grandaj katoj,” English uses “the big beautiful cat” and “the big beautiful cats.”

In the spirit of making things optional that cause speakers of a language community to stumble, concordance between adjectives (including correlatives in-u) and substantives is not required in Nova. Notice that the accusative ending is optional anyway, so we are only talking about plural markers. The example sentence above then becomes “Oni xatas granda blua qieloy” in Nova.

Finally that sometimes adjectives (and correlatives) show up without a substantive. Since the plural marking cannot be inferred in this case, it has to be added to the adjective itself. For instance, adjectives indicating people sometimes show up without the word people spelled out: “Some like it hot” is “Kelkaj ŝatas varmegon” in Esperanto and “Kelkay xatas varmego” in Nova. Similarly, “Those that know how to laugh” is “Tiuj, kiuj scias kiel ridi” in Esperanto and “Tiuy, kiu scias kivoye ridi” in Nova.

En Esperanto, substantivoj kaj adjektivoj akordiĝas laŭ nombro kaj kazo. "Oni ŝatas grandajn bluajn ĉielojn." Tio ebligas movadon de adjektivoj for de iliaj substantivoj por poezia efiko kaj plifaciligas komprenon de ligo inter substantivo kaj adjektivo. Malbone, kiel en la frazo supra, oni havas sinsekvon da vortoj kun similaj (aŭ samaj) finaĵoj.

Eĉ malpli bone ol nura sona problemo, Esperanto prenas tiun akordigon el lingvoj kiuj ankaŭ havas ĝin, kiel la germana kaj la rusa. Aliaj lingvoj ne uzas akordigon inter substantivoj kaj adjektivoj. La probable plej rimarkinda el tiuj estas la angla, en kiu adjektivoj ne ŝanĝiĝas entute. Kie Esperanto diras, "la bela granda kato" kaj "la belaj grandaj katoj", la angla uzas "the big beautiful cat" kaj "the big beautiful cats".

En spirito de maldevigo de tio kio erarigas parolantojn de lingva komunumo, akordiĝo inter adjektivoj (inkl. la korelativoj en -u) kaj substantivoj ne endas en Nova. Rimarku ke la akuzativa finaĵo estas ĉiukaze maldeviga, do ni nur parolas pri la pluralo. La ekzempla frazo supra iĝas "Oni xatas granda blua qieloy" en Nova.

Fine foje adjektivoj (kaj korelativoj) aperas sen substantivo. Ĉar oni ne povas diveni pluralon tiukaze, oni devas aldoni ĝin al la adjektivo mem. Ekzemple, adjektivoj kiuj celas homojn ofte montriĝas kun tiu substantivo ellasata. "Kelkaj ŝatas varmegon" celas homojn kiuj sentas tiel. En Nova, tio estus, "Kelkay xatas varmego". Simile, "Tiuj, kiuj scias kie ridi" iĝas "Tiuy kiu scias kivoye ridi".

En Esperanto, substantivoy y adyektivoy akordidjas lau nombro y kazo. “Oni ŝatas grandajn bluajn ĉielojn.” Tio ebligas movadon de adyektivoy for de ilia substantivoy efike poezia y plifaciligas kompreno de ligo inter substantivo y adyektivo. Malbone, ez en frazo supra, oni havas sinsekvo da vortoj kun simila (au sama) finajoy.

Eq malpli bone ol nura sona problemo, Esperanto prenas tiu akordigo el lingvoy kiu ankau havas jin, ekzemple germana y rusa. Alia lingvoy ne uzas akordigo inter substantivoy y adyektivoy. Probable pley rimarkinda el tiuy estas angla, en kiu adyektivoy ne xandjas entute. Kikaze Esperanto diras, “la bela granda kato” y “la belaj grandaj katoj”, angla uzas “the big beautiful cat” y “the big beautiful cats”.

Eme maldevigo de tio kio erarigas parolantoy de lingva komunumo, akordidjo inter adyektivoy (inkl. korelativoy en -u) y substantivoy ne endas en Nova. Rimarku ke akuzativa finajo estas omnikaze maldeviga, do ni nur parolas pri pluralo. La ekzempla frazo supra idjas “Oni xatas granda blua qieloy” en Nova.

Fine foye adyektivoy (y korelativoy) aperas sen substantivo. Qar oni ne povas diveni pluralo tikaze, oni devas aldoni ji al adyektivo mem. Ekzemple, adyektivoy kiu celas homoy ofte montridjas kun tiu substantivo ellasata. “Kelkaj ŝatas varmegon” celas homoy kiu sentas tivoye. En Nova, tio estus, “Kelkay xatas varmego”. Simile, “Tiuj, kiuj scias kie ridi” idjas “Tiuy kiu scias kivoye ridi”.