Nova Stilo: 8. Abbreviations

Nova’s general attitude towards language is, “If you can understand it without confusion, it’s probably right.” We have seen this in action when dropping the accusative, plural endings, and the preposition after an adverb. It’s more general than that and encompasses a series of shorthands and abbreviations throughout the language.

The most visible and frequent example of it is the common form of the word, “and.” While the Esperanto version “kaj” is usually abbreviated with the first letter k, in Nova the last letter is used. Since j is written y in Nova, “this and that” is “ĉi tio kaj tio” in Esperanto and “hio y tio” in Nova. Of course, while it’s just an abbreviation, y is also the word for and in Spanish, but that’s mostly a coincidence.

The removal of unnecessary parts of sentences and words is ever-expanding and a feature of Nova. A particularly prominent example is the use of the ending -ul, indicating a person with a specific character. This can be omitted when followed by a gender marker, since the marker already uniquely identifies the word as indicating a person. Instead of “belulino,” the Esperanto word for a beautiful woman, in Nova one can equivalently say “belino.”

A second type of shortening comes from the desire to generate symmetry. While all other words for digits are monosyllabic, the word for one, “unu” has two syllables. In Nova, it is therefore usually shortened to “un”. This is both true for the word itself and its compounds, including where it appears in the table of correlatives: unifoye = “one time.”

Similarly, while the correct transcription of the neutral pronoun ĝi would be dji, it is usually abbreviated to ji. This is less about length and more about symmetry, since all other singular pronouns are composed of a single consonant and the letter -i.

A third type of shortening comes from the creation of perfect equivalents that are shorter. A particularly good example are the table words for mode or manner, that normally would be ending in -maniere. That’s very long, one syllable longer than other forms. Since the shorter form in -mode is not available (because modo means fashion), the English-inspired -voye is used instead. Because -voye words are so common, the equally English-inspires ez is used as equivalent of kivoye (how, as). While kivoye and ez can be used equivalently, kivoye is often preferred to indicate the question word, “how” while ez is used more frequently when the Esperanto equivalent kiel would be used to indicate an example.

How do you pronounce these abbreviations? Just like in any abbreviation, you can choose to use the original form or the abbreviated. Esperanto ktp, short for “kaj tiel plu” (and so on) is both pronounced kotopo and in the original form, after the preference of the speaker.

La sinteno de Nova rilate al lingvo estas, "Se vi povas kompreni ĝin sen konfuzo, ĝi probable ĝustas." Ni vidis ĉi tion kiam perdi akuzativon, pluralon, kaj prepoziciojn post adverboj. Sed ĝi ankaŭ aperas en serio da mallongigoj en la tuta lingvo.

La plej ofta kaj videbla ekzemplo estas la ofta mallongigo de la vorto kaj. Dum oni kutime mallongigas "kaj" per la komenca litero ko, en Nova oni uzas la lastan literon, "y". Amuze y koincide, y ankaŭ estas la hispana vorto por kaj.

Ĉi tiu forigo de nenecesaj partoj de frazoj kaj vortoj estas ada kaj estas en la naturo de Nova. Ekzemplo estas forlasado de finaĵa -ul en vortoj kiuj indikas sekson. Dum en Esperanto oni diras "belulino," en Nova oni preferas "belino," ĉar ineco inkluzivas homecon.

Dua mallongigemo venas de deziro simetriigi lingvon. Dum aliaj nombrovortoj konsistas el unu silabo, la vorto por unu havas du el tiuj. En Nova, do, oni kutime mallongigas ĝin al "un". Tio veras por la vorto mem, sed ankaŭ por ĝiaj kunmetaĵoj, inkluzive de la novaj tabelvortoj: unifoye signifas unufoje.

Simile, dum la ĝusta transskribo de la pronomo ĝi estus dji, oni kutime preferas skribi ji. Tio estas pro simileco al aliaj pronomoj, kiuj (krom ili) konsistas el konsonanto kaj la litero -i.

Tria mallongigemo venas de pura longeco de vorto. Dum la ĝusta finaĵo de tabelvortoj por la serio -el estus -maniere, tio estas pli longa laŭ unu silabo ol ĉiuj aliaj sufiksoj. Oni do aldonas al serio -maniere ekvivalentan serion en -voye (el la angla, 'way'). Pro la graveco de -el vortoj, oni ankaŭ uzas la ekvivalenton "ez" por kiel / kivoye. Dum ili estas perfektaj ekvivalentoj kaj oni ĉiam povas anstataŭigi unu per la alia, oni kutime uzas kivoye kiel demandovorto, dum oni kutime preferas ez kiel ekzemplo (ĉefe ĉar ez pensigas pri ekzemplo).

Kiel oni prononcu tiujn mallongigojn? Kiel ĉiujn mallongigojn, temas pri prefero. Esperanta ktp, ekzemple, kaj povas legiĝi kotopo kaj kaj tiel plu, depende de legantula prefero.

Pensmaniero de Nova rilate lingvo estas, “Se vi povas kompreni jin sen konfuzo, ji probable djustas.” Ni vidis hio kitempe ni perdis akuzativo, pluralo, y prepozicioy post adverboy. Sed ji ankau aperas en serio da mallongigoy en tuta lingvo.

Pley ofta y videbla ekzemplo estas ofta mallongigo de vorto kay. Dum oni kutime mallongigas “kaj” per komenca litero ko, en Nova oni uzas lasta litero, “y”. Amuze y koincide, “y” ankau estas hispana vorto por kay.

Hiu forigo de nenecesa partoy de frazoy y vortoy estas ada y estas en naturo de Nova. Ekzemplo estas forlasado de finaja -ul en vortoy kiu indikas sekso. Dum en Esperanto oni diras “belulino,” en Nova oni preferas “belino,” qar ineco inkluzivas homeco.

Dua mallongigemo venas de deziro simetriigi lingvo. Dum alia nombrovortoy konsistas el un silabo, vorto por unu havas du el tiu. En Nova, do, oni kutime mallongigas jin al “un”. Tio veras por vorto mem, sed ankau por jia kunmetajoy, inkluzive de nova tabelvortoy: unifoye en Nova signifas unufoye en Esperanto.

Simile, dum djusta transskribo de pronomo ĝi estus dji, oni kutime preferas skribi ji. Tio estas pro simileco al alia pronomoy, kiu (krom ili) konsistas el konsonanto y litero -i.

Tria mallongigemo venas de pura longeco de vorto. Dum la djusta finajo de tabelvortoy por serio -el estus -maniere, tio estas pli longa lau un silabo ol kromiu sufiksoy. Oni do aldonas al serio -maniere ekvivalenta serio en -voye (el angla, ‘way’). Pro graveco de -el vortoy, oni ankau uzas ekvivalento “ez” por kiel / kivoye. Dum ili estas perfekta ekvivalentoy y oni omnitempe povas anstatauigi ili reciproke, oni kutime uzas kivoye ez demandovorto, dum oni kutime preferas ez ez ekzemplo (qefe qar ez pensigas pri ekzemplo).

Kivoye oni prononcu tiu mallongigoy? Kivoye omniu mallongigoy, temas pri prefero. Esperanta ktp, ekzemple, kay povas legidji kotopo kay kaytiel plu, depende legantula prefero.